Van elk lot dat jij koopt, gaat minimaal 40% naar goede doelen. Dat klinkt fantastisch. De kracht (en tegelijkertijd het gevaar) van de Postcode Loterij is dat zij werken met ongeoormerkte steun. Organisaties krijgen een zak geld en mogen zelf weten wat ze ermee doen.
Voor een lokale speeltuinvereniging is dat fijn. Maar voor ideologische organisaties betekent dit: miljoenen euro's aan 'gratis geld' om een politieke agenda uit te rollen, zonder dat ze verantwoording hoeven af te leggen aan de donateur (jij dus).
De laatste jaren is er steeds meer goede doelen loterij kritiek op de duidelijke linkse signatuur van de beneficiënten. Terwijl de gemiddelde deelnemer vaak een hardwerkende Nederlander is die gewoon hoopt op een prijs, gaat de opbrengst naar clubs die soms lijnrecht tegenover de belangen van diezelfde deelnemer staan.
Hier zijn drie voorbeelden waar jouw inleg terecht kan komen:
Milieudefensie ontvangt jaarlijks miljoenen van de Postcode Loterij. Dit geld wordt niet alleen gebruikt om bomen te planten, maar vooral voor 'systemische verandering'. In de praktijk betekent dit: rechtszaken voeren.
Met jouw loterijgeld worden topadvocaten betaald om bedrijven (zoals Shell) en zelfs de Nederlandse Staat aan te klagen. Ironisch genoeg betaal je als burger dus dubbel: via je lot aan de aanklager, en via je belastinggeld aan de verdediging van de Staat.
Hoewel de Postcode Loterij (meestal) niet direct geld overmaakt naar de bankrekening van Extinction Rebellion (XR), financieren ze wel de stichtingen en netwerken die deze acties faciliteren of trainen.
Er zijn organisaties die miljoenen ontvangen en openlijk oproepen tot "burgerlijke ongehoorzaamheid". Vraag jezelf af: wil jij dat jouw €15 per maand wordt gebruikt om soep over kunstwerken te gooien of de A12 te blokkeren, waardoor mensen niet naar hun werk kunnen?
Organisaties als VluchtelingenWerk Nederland en Stichting Vluchteling doen belangrijk werk in de opvang. Maar er is een grijs gebied tussen noodhulp en politieke lobby. Een aanzienlijk deel van de fondsen in deze sector gaat naar pleitbezorging voor een ruimer asielbeleid en het aanvechten van uitzettingen. Voor de centrum-rechtse kiezer, die vaak pleit voor een strikter migratiebeleid, is het zuur dat hij via zijn loterijdeelname onbedoeld de lobby voor open grenzen financiert.
Natuurlijk, de Postcode Loterij steunt ook de Voedselbank, het Oranje Fonds en de KNRM. Dit zijn prachtige, onomstreden doelen die breed gedragen worden in de maatschappij.
Critici noemen dit echter het "schild". De sympathie voor de Voedselbank wordt gebruikt om de steun aan radicalere clubs te legitimeren. In de reclames zie je de blije kinderen en de geredde honden; de vastgelijmde activisten zie je zelden in de commercials.
Het is niet onze taak om je te vertellen wat je moet doen. Misschien vind je de acties van Milieudefensie wel geweldig. Dat is je goed recht. Maar als je je niet herkent in deze activistische agenda, is het misschien tijd om je deelname te heroverwegen.
Postcode Loterij opzeggen is een optie, maar wat doe je dan met dat geld?
Het alternatief is simpel en doeltreffend: Direct Doneren.
Als je stopt met de loterij en die €15 rechtstreeks overmaakt aan een doel dat bij jouw waarden past (bijvoorbeeld de KNRM, een veteranenorganisatie of Monumentenbezit), gebeuren er twee dingen:
De organisatie krijgt 100% van je euro (in plaats van de 40% via de loterij).
Jij bepaalt zélf de koers. Je geld gaat niet meer naar actiegroepen waar je niet achter staat.
Geef met je hart, maar gebruik je verstand. Kies voor doelen die bouwen, niet blokkeren
